پنج‌شنبه بعدازظهر به میدان میوه و تره‌بار رفتیم تا سفارش‌های دوستان را خریداری کنیم. آن سال قرار بود شب یلدا را با یاد خانواده‌هایمان، دور هم باشیم و جشن بگیریم. شاید اگر هنگام بازگشت از بازار، کیسه‌های میوه پاره نمی‌شد و من و دوستم برای جمع‌آوری آنها به این‌سو و آن‌سو و حتی داخل جوی آب سرک نمی‌کشیدیم، آن شب برایم آن‌قدر خاطره‌انگیز نمی‌شد. اکنون سال‌ها از آن شب سرِدِ به‌یادماندنی در خوابگاه دانشجویی می‌گذرد.
گوی زرد آسمان -خورشید مهربان- با حرکت در آسمان و طلوع و غروب هرروزه‌اش، زندگی را برای زمینیان امکان‌پذیر می‌کند. حرکتی که ما در آسمان از خورشید می‌بینیم، در حقیقت حرکت ظاهری (حرکت روی دایرة‌البروج) آن است. در این حرکت، خورشید هرساله دو بار استوای سماوی (تصویر استوای زمین روی کره آسمان) را قطع می‌کند. این نقاط، به اعتدالین بهاری و پاییزی مشهورند. اما دو نقطه دیگر از مسیر ظاهری خورشید برای ما مهم است که به آنها انقلابین می‌گوییم.
انقلابین، نقاطی هستند که خورشید در آنها، بیشترین فاصله از استوای سماوی را داراست. در حقیقت، هرساله در آغاز پاییز، خورشید با ورود به نیم‌کره جنوبی آسمان، روز به روز، مسیر کوتاه‌تری را در آسمان می‌پیماید و رفته‌رفته از استوای سماوی فاصله می‌گیرد تا آن‌که در واپسین ساعات روز سی‌ام آذرماه و گاهی در نخستین ساعات یکم دی‌ماه، به بیشترین فاصله از استوای سماوی در نیم‌کره جنوبی می‌رسد. در این هنگام، خورشید از منتهی‌الیه جنوب شرق آسمان طلوع و کوتاه‌ترین کمانش را در آسمان طی می‌کند.
امشب آخرین شبِ پاییز است و تا چند ساعت دیگر، حرکت ظاهری خورشید در برج قوس تمام می‌شود و با ورود به برج جدی، کوتاه‌ترین روزِ سال و بلندترین شبِ سال را به زمینیان تقدیم می‌کند. این شب در نزد ایرانیان به شب یلدا یا شبِ چلّه معروف است. از روزگاران کهن، در چنین شبی ایرانیان گرد هم می‌آیند و تا پاسی از شب بیدار می‌مانند و بنا به سنتی قدیمی، جشنی را که طبیعت به آنها ارزانی داشته، گرامی می‌دارند. تقارن زیبای جشن‌های ایرانیان با پدیده‌های طبیعت، نشان از توجه خاص و دقیق آنها به طبیعت و در کنار آن، پیشرفت علومی چون اخترشناسی در میان آنان دارد.
اما منجمان آماتور در بلندترین شب‌های سال سعی می‌کنند هر چه بیشتر زیر سقفِ قیرگون آسمان به سر ببرند و با شگفتی‌های آن بیشتر آشنا شوند. شما هم اگر می‌خواهید به جمع آنها بپیوندید، فرصت را از دست ندهید و از همین امشب آغاز کنید. جالب است بدانید که امشب، آسمان نیز به مناسبت شبِ یلدا برنامه زیبایی را ترتیب داده است. امشب مقارنه زیبایی انتظارتان را می‌کشد. مقارنه به پدیده‌هایی در آسمان گفته می‌شود که دو جرم از دید ناظر زمینی به یکدیگر نزدیک می‌شوند. واحد اندازه‌گیری میزان نزدیکی دو جرم در آسمان، درجه است؛ مثلا می‌گوییم زهره و مریخ در 2درجه‌ای هم هستند یا ماه فقط یک درجه با مشتری فاصله دارد.
امشب بی‌درنگ پس از غروب آفتاب به سراغ افق غربی‌تان یعنی همان‌سویی که خورشید، تازه در پسِ افق آن غروب کرده بروید. اگر افقی کاملا باز داشته باشید و ساختمان یا تپه‌ای جلوی آن را نگرفته باشد، آن‌گاه بی‌گمان شاهد لحظات بی‌نظیری خواهید بود. در شب یلدا نگین درخشان آسمان شامگاهی زمستان‌ها یعنی زهره درخشان (الهه زیبایی) که تازه به آسمان شامگاهی منتقل شده بر فراز افق غربی می‌درخشد و با کمی فاصله از آن (کمتر از 5درجه) هلال ماه ذی‌الحجه -بسیار نزدیک به افق- نخستین درخشش‌های خود را به نمایش می‌گذارد. یادتان باشد که آن شب بهترین فرصت برای دیدار با هلال جوان اول ماه است. برخی از منجمان در آغاز هر ماه قمری، دنبال شکار هلال‌های تازه‌متولدشده ماه هستند تا بتوانند رکوردهای بهتری را در این باره به ثبت برسانند. شبِ یلدای امسال نیز یکی از آن شب‌هاست.
